Khám Phá Văn Hóa Dân Tộc Thiểu Số Bằng Đôi Chân Trần

Dưới cái nắng vàng óng của buổi sớm mai, tôi xách ba lô lên đường đến thung lũng Tả Phìn - nơi sinh sống của cộng đồng người H'Mông đen. Con đường đất đỏ uốn lượn như dải lụa mềm mại vắt qua những thửa ruộng bậc thang đang độ chín vàng. Đôi giày leo núi dính đầy bùn đất trở thành chứng nhân cho chặng hành trình 5 tiếng đồng hồ xuyên rừng thông già.

Bản Lao Chải hiện ra trước mắt như bức tranh thủy mặc. Những ngôi nhà trình tường nâu sẫm nép mình dưới tán sa mộc, khói bếp lam chiều quyện vào sương núi tạo thành làn sương mỏng. Bà Giàng Thị Mai - chủ nhà đón tiếp chúng tôi - cười hồn hậu để lộ hàm răng nhuộm đen truyền thống. Đôi tay chai sần của bà vẫn thoăn thoắt quay sợi lanh trong khi kể về tập tục "cướp vợ" độc đáo của dân tộc mình.

Căn bếp lửa bập bùng trở thành trung tâm của những câu chuyện. Chén rượu ngô nồng ấm được chuyền tay, mùi thơm của mèn mén trộn măng rừng hòa quyện với tiếng khèn Mông trầm bổng. Đứa cháu nội 7 tuổi của bà Mai say sưa biểu diễn điệu múa "gầu plềnh" truyền thống, đôi chân trần nhún nhảy theo nhịp trống da dê.

Sáng hôm sau, chúng tôi cùng gia đình lên nương. Con dao quắm dắt ngang lưng của ông chủ nhà lóe sáng dưới ánh mặt trời. Những luống ngô cao quá đầu người rì rào trong gió như bản nhạc rừng. Bà Mai chỉ cho tôi cách phân biệt 12 loại lá thuốc nam mọc ven đường, kiến thức mà người H'Mông truyền miệng qua bao thế hệ.

Buổi chiều muộn, khi những tia nắng cuối cùng vương lại trên đỉnh Fansipan, chúng tôi học cách thêu hoa văn bằng sáp ong trên vải lanh. Hoa văn hình xoáy trôn ốc tượng trưng cho sự vĩnh cửu, đường zigzac mô phỏng ruộng bậc thang - mỗi mũi kim đều ẩn chứa triết lý sống của người miền sơn cước. Đứa bé gái 10 tuổi ngồi cạnh khẽ hát bài "gầu tào" - điệu dân ca kể về hành trình tìm đất mới của tổ tiên.

Trong đêm cuối cùng ở bản làng, tiếng khèn Mông da diết vang lên giữa thinh không tĩnh mịch. Ông trưởng bản giải thích: "Tiếng khèn này không chỉ để giải trí, mà còn là cách giao tiếp với thần linh". Những nốt nhạc chùng xuống bỗng hóa thành lời thì thầm của gió núi, kể câu chuyện về một dân tộc kiên cường đã gắn bó với đại ngàn qua bao thế kỷ.

Khi chia tay bản làng, tôi nhận ra rằng mỗi bước chân trần in trên đường đất, mỗi nếp nhăn trên gương mặt người già, mỗi tiếng cười trẻ thơ vang trong thung lũng... đều là những trang sử sống động về một nền văn hóa đang kiên nhẫn giao hòa cùng nhịp đập của thời đại mới.