Hành Trình Khám Phá Nhà Dân Trong Chuyến Đi Ngoài Trời

Trong những năm gần đây, xu hướng khám phá những ngôi nhà dân bỏ hoang đã trở thành trào lưu thu hút giới trẻ Việt Nam. Hoạt động này không chỉ đơn thuần là phiêu lưu mà còn ẩn chứa những câu chuyện lịch sử và văn hóa đặc sắc. Tôi đã có dịp trải nghiệm hành trình này tại một ngôi làng cổ ven sông Hồng, nơi lưu giữ nhiều kiến trúc nhà gỗ truyền thống từ thế kỷ trước.

Chuẩn bị trước chuyến đi
Trước khi bắt đầu, việc nghiên cứu khu vực là bước không thể bỏ qua. Tôi dành hai ngày để tìm hiểu về làng Cổ Am – địa điểm được đồn đại có nhiều ngôi nhà gỗ trăm tuổi. Từ bản đồ vệ tinh đến những ghi chép lịch sử địa phương đều được phân tích kỹ lưỡng. Trang bị gồm đèn pin chống nước, giày leo núi và thiết bị định vị GPS là những vật dụng tối thiểu. Đặc biệt, tôi luôn mang theo một chiếc máy ảnh mirrorless để ghi lại các chi tiết kiến trúc độc đáo.

Bước vào không gian thời gian
Ngôi nhà đầu tiên chúng tôi tiếp cận nằm ẩn sau hàng cây bàng cổ thụ. Cánh cổng gỗ mục nát chỉ còn trơ lại bản lề sắt rỉ, tiếng kẽo kẹt khi mở ra như lời chào mời từ quá khứ. Bên trong, lớp bụi dày đặc phủ kín những chiếc tủ thờ chạm khắc tinh xảo, trên tường vẫn còn dấu vết của những bức tranh Đông Hồ phai màu. Điều gây ấn tượng nhất là hệ thống kèo nhà bằng gỗ lim, dù trải qua mưa nắng vẫn giữ nguyên đường nét hoa văn hình rồng phượng.

Những phát hiện bất ngờ
Trong căn phòng phía đông, chúng tôi tình cờ phát hiện một hộp gỗ sơn son thiếp vàng chôn dưới nền đất. Bên trong chứa tập tài liệu bằng chữ Nôm ghi lại gia phả chủ nhân ngôi nhà, cùng vài đồng tiền xu từ thời Nguyễn. Những vật dụng sinh hoạt như ấm trà men lam, chiếc điếu cày bằng đồng được xếp ngay ngắn trong góc bếp, gợi lên hình ảnh về cuộc sống thường nhật của gia chủ xưa.

Thách thức và rủi ro
Quá trình khám phá không tránh khỏi những tình huống bất ngờ. Tại ngôi nhà thứ ba, chúng tôi đối mặt với hệ thống sàn gỗ mối ăn rỗng, buộc phải di chuyển cực kỳ thận trọng. Một thành viên trong đoàn suýt rơi xuống hầm chứa nước ngầm bị che lấp bởi lớp lá khô. Những con dơi đột ngột bay ra từ gác mái vào lúc hoàng hôn khiến cả nhóm giật mình.

Góc nhìn văn hóa
Qua trò chuyện với cụ ông 82 tuổi sống gần đó, chúng tôi được biết ngôi nhà từng thuộc về một gia đình địa chủ lớn trong vùng. Kiến trúc "nhà năm gian hai chái" phản ánh đẳng cấp xã hội thời bấy giờ, trong khi hệ thống cửa bức bàn thể hiện triết lý phong thủy sâu sắc. Điều thú vị là cách bố trí bếp núc quay ra hướng Tây Nam – giải pháp thông gió thông minh của người xưa.

Lưu ý quan trọng
Trải nghiệm này đòi hỏi sự tôn trọng tuyệt đối với di sản. Chúng tôi luôn tuân thủ nguyên tắc "không di chuyển hiện vật, không phá hủy cấu trúc". Mọi vật tìm thấy đều được chụp ảnh và báo cáo cho cơ quan chức năng địa phương. Việc mang theo túi đựng rút cá nhân để tránh xả thải bừa bãi cũng là điều cần thiết.

Hành trình khám phá nhà dân không chỉ là cuộc phiêu lưu mà còn là cách kết nối với lịch sử theo phương thức trực quan nhất. Mỗi vết nứt trên tường, mỗi đồ vật bỏ quên đều ẩn chứa câu chuyện riêng cần được lắng nghe. Quan trọng hơn cả, hoạt động này giúp chúng ta nhận ra giá trị của việc bảo tồn di sản trong dòng chảy hiện đại hóa đang cuốn phăng đi nhiều giá trị truyền thống.