Đi Du Lịch Bằng Hình Thức Ghép Xe Có Vi Phạm Pháp Luật Không? Cách Xử Lý Ra Sao?

Trong những năm gần đây, hình thức du lịch "ghép xe" (hay còn gọi là "car-pooling") đã trở thành xu hướng phổ biến trong cộng đồng du khách tự túc (phượt thủ) tại Việt Nam. Tuy nhiên, việc tổ chức hoặc tham gia ghép xe liệu có vi phạm pháp luật không? Nếu gặp sự cố pháp lý, người tham gia cần xử lý như thế nào? Bài viết này sẽ phân tích chi tiết dựa trên quy định hiện hành và đưa ra lời khuyên thiết thực.

1. Ghép xe du lịch có vi phạm pháp luật không?

Theo Nghị định 10/2020/NĐ-CP về kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, bất kỳ hoạt động vận chuyển hành khách nào có thu phí đều được xem là dịch vụ vận tải và phải đáp ứng các điều kiện pháp lý như:

• Giấy phép kinh doanh vận tải của cá nhân/tổ chức.
• Hợp đồng vận chuyển rõ ràng giữa tài xế và hành khách.
• Bảo hiểm trách nhiệm dân sự cho phương tiện.

Trong trường hợp ghép xe du lịch, nếu người lái xe thu tiền từ hành khách (dù là chia sẻ chi phí xăng dầu, phí cầu đường), hành vi này có thể bị coi là kinh doanh vận tải "chui" nếu không đủ giấy tờ pháp lý. Điều này dẫn đến nguy cơ bị xử phạt theo Điều 21 Nghị định 100/2019/NĐ-CP, với mức phạt từ 2–3 triệu đồng đối với cá nhân và 4–6 triệu đồng đối với tổ chức.

2. Các tình huống thực tế và cách phân biệt

• Tình huống hợp pháp: Ghép xe không thu tiền, chỉ chia sẻ chỗ trống trên xe với mục đích tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.
• Tình huống vi phạm: Thu tiền vượt quá mức chia sẻ chi phí cơ bản (ví dụ: tính thêm tiền công lái xe), hoặc tổ chức ghép xe thường xuyên như một dịch vụ kinh doanh.

3. Quy trình xử lý khi bị phát hiện vi phạm

Nếu bị lực lượng chức năng kiểm tra và xác định vi phạm, các bước xử lý bao gồm:

• Bước 1: Giữ bình tĩnh, xuất trình đầy đủ giấy tờ xe và CMND/CCCD.
• Bước 2: Giải trình rõ mục đích ghép xe (nếu chỉ chia sẻ chi phí). Cung cấp bằng chứng như tin nhắn thỏa thuận trước với hành khách.
• Bước 3: Nếu bị lập biên bản, người vi phạm có quyền khiếu nại trong vòng 15 ngày. Trường hợp phạt tiền, cần giữ hóa đơn để tránh tiêu cực.

4. Lời khuyên để ghép xe an toàn và hợp pháp

• Không thu tiền trực tiếp: Sử dụng ứng dụng chia sẻ chi phí tự động (ví dụ: Splitwise) để minh bạch.
• Ký kết thỏa thuận: Ghi rõ mục đích ghép xe và mức chia sẻ chi phí giữa các thành viên.
• Chọn nền tảng uy tín: Tham gia nhóm ghép xe có kiểm duyệt thành viên, tránh các hội nhóm tự phát trên mạng xã hội.

5. Xu hướng pháp lý trong tương lai

Hiện nay, Bộ Giao thông Vận tải đang nghiên cứu sửa đổi quy định để phù hợp hơn với mô hình chia sẻ phương tiện. Dự kiến, các hình thức ghép xe phi thương mại có thể được hợp pháp hóa với điều kiện đăng ký thông tin hành trình và giới hạn số chuyến/ngày.

Ghép xe du lịch tiềm ẩn rủi ro pháp lý nếu không hiểu rõ quy định. Để đảm bảo an toàn, người tham gia cần tuân thủ nguyên tắc minh bạch và ưu tiên các giải pháp công nghệ. Trong trường hợp tranh chấp, việc thu thập bằng chứng và tư vấn từ luật sư chuyên ngành là vô cùng cần thiết.