Tổ Chức Leo Núi Cho Phượt Thủ Có Phải Là Hoạt Động Du Lịch Không?

Trong những năm gần đây, xu hướng tổ chức các chuyến leo núi dành cho nhóm "phượt thủ" (người đam mê du lịch bụi) ngày càng phổ biến tại Việt Nam. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Liệu hoạt động này có được coi là một hình thức du lịch chính thống hay không? Để trả lời vấn đề này, cần phân tích kỹ lưỡng từ góc độ pháp lý, văn hóa, và thực tiễn.

1. Khái Niệm Du Lịch Và Ranh Giới Với Hoạt Động Tự Phát

Theo Luật Du lịch Việt Nam (2017), du lịch được định nghĩa là "hoạt động của con người ra khỏi nơi cư trú thường xuyên nhằm thỏa mãn nhu cầu tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định". Trong khi đó, các nhóm phượt thủ thường tự tổ chức leo núi mà không qua đơn vị lữ hành được cấp phép. Điều này dẫn đến tranh cãi: Nếu không có giấy phép kinh doanh lữ hành, liệu hoạt động này có vi phạm quy định pháp lý?

Một số ý kiến cho rằng, việc tự tổ chức chỉ là hình thức chia sẻ chi phí giữa các cá nhân, không mang tính thương mại. Tuy nhiên, cơ quan quản lý lại nhấn mạnh: Bất kỳ hoạt động nào thu tiền từ người tham gia (dù dưới danh nghĩa "đóng góp") đều cần tuân thủ quy định về an toàn và giấy phép.

2. Rủi Ro Và Trách Nhiệm Pháp Lý

Các vụ tai nạn leo núi gần đây (như vụ lở đất ở Tà Xùa năm 2022) đã làm dấy lên lo ngại về tính an toàn của các nhóm tự phát. Khác với công ty du lịch chuyên nghiệp (phải mua bảo hiểm cho khách hàng và có hướng dẫn viên được đào tạo), nhiều nhóm phượt thủ thiếu kiến thức về địa hình, dự báo thời tiết, và sơ cứu khẩn cấp.

Theo Nghị định 168/2017/NĐ-CP, tổ chức hoạt động du lịch mạo hiểm (bao gồm leo núi) yêu cầu giấy phép của cơ quan chức năng. Nếu một nhóm phượt tự phát gặp sự cố mà không đáp ứng điều kiện này, trách nhiệm pháp lý sẽ thuộc về ai? Người tổ chức có thể bị xử phạt hành chính hoặc thậm chí truy cứu hình sự nếu xảy ra thương vong.

3. Góc Nhìn Văn Hóa Và Xã Hội

Dù tồn tại rủi ro, không thể phủ nhận sức hút của các chuyến đi tự tổ chức. Giới trẻ Việt Nam coi đây là cách để khám phá thiên nhiên, thoát khỏi lối du lịch "mì ăn liền" theo tour truyền thống. Cộng đồng phượt thủ cũng góp phần quảng bá những điểm đến hoang sơ, thúc đẩy kinh tế địa phương thông qua dịch vụ ăn uống, homestay.

Tuy nhiên, sự thiếu kiểm soát đang dẫn đến hệ lụy như ô nhiễm môi trường (rác thải trên núi), xâm hại cảnh quan (khắc tên lên đá), hoặc xung đột với cộng đồng dân tộc thiểu số do thiếu hiểu biết về văn hóa bản địa.

4. Giải Pháp Cân Bằng

Để hoạt động leo núi trở thành một phần của du lịch bền vững, cần sự hợp tác giữa các bên:

• Nhà nước: Xây dựng quy chuẩn rõ ràng cho nhóm tự tổ chức, ví dụ yêu cầu đăng ký lộ trình và cam kết bảo vệ môi trường.
• Cộng đồng phượt thủ: Nâng cao ý thức thông qua các khóa đào tạo kỹ năng sinh tồn và văn hóa ứng xử.
• Doanh nghiệp lữ hành: Phát triển tour leo núi chuyên nghiệp, giá cả phải chăng để thu hút phân khúc khách trẻ.

5.

Tổ chức leo núi cho phượt thủ có thể coi là hoạt động du lịch, nhưng cần được quản lý chặt chẽ hơn để đảm bảo an toàn và văn minh. Thay vì cấm đoán, việc hướng dẫn và tạo khuôn khổ pháp lý phù hợp sẽ giúp phát triển loại hình này thành một nét đẹp trong văn hóa du lịch Việt Nam.