Phân Tích Hành Vi Của Dân Phượt Trong Xu Hướng Du Lịch Ngoài Trời Tại Việt Nam Hiện Nay

Trong những năm gần đây, du lịch ngoài trời (outdoor tourism) đã trở thành một xu hướng nổi bật tại Việt Nam, đặc biệt trong cộng đồng những người trẻ yêu thích khám phá, thường được gọi là "dân phượt". Báo cáo này phân tích hành vi của nhóm đối tượng này dựa trên các nghiên cứu thực địa, khảo sát xã hội và dữ liệu từ các nền tảng du lịch trực tuyến.

1. Đặc điểm hành vi của dân phượt

a. Mục đích và động lực Phần lớn dân phượt (khoảng 78% theo khảo sát năm 2023) xác định mục tiêu chính của họ là "thoát khỏi cuộc sống đô thị" và "kết nối với thiên nhiên". Khác với du lịch truyền thống, họ ưu tiên trải nghiệm cá nhân hơn dịch vụ tiện nghi. Một số động lực phụ bao gồm:

• Tìm kiếm thử thách (leo núi, trekking đường dài).
• Ghi lại hình ảnh độc đáo cho mạng xã hội.
• Tham gia vào các nhóm cộng đồng có chung sở thích.

b. Lựa chọn địa điểm Dân phượt có xu hướng khám phá các khu vực ít người biết đến. Ví dụ, các điểm như Hang Tối (Quảng Bình), đỉnh Fansipan (Lào Cai), hay rừng Nam Cát Tiên (Đồng Nai) thu hút lượng lớn người tham gia. Theo thống kê, 62% số họ không sử dụng tour có sẵn mà tự lên kế hoạch dựa trên thông tin từ blog hoặc nhóm Facebook.

c. Chi tiêu và thói quen tiêu dùng Khác với du khách truyền thống, dân phượt thường chi tiêu ít hơn cho chỗ ở và ăn uống, nhưng lại đầu tư mạnh vào thiết bị như balo chống nước, giày leo núi, hoặc drone. Khoảng 45% người được hỏi cho biết họ sẵn sàng chi từ 3–5 triệu đồng cho một chuyến đi kéo dài 3–5 ngày.

2. Tác động tích cực

a. Phát triển kinh tế địa phương Các điểm đến "off-the-beaten-path" (ít khai thác) dần được chú ý, giúp người dân địa phương có thêm thu nhập từ dịch vụ homestay, hướng dẫn viên bán chuyên. Tại Mộc Châu (Sơn La), doanh thu từ du lịch phượt đã tăng 30% từ năm 2020–2023.

b. Nâng cao ý thức bảo tồn Nhiều nhóm phượt tích cực tham gia dọn rác hoặc tổ chức workshop về du lịch bền vững. Tuy nhiên, điều này vẫn chưa đồng đều do thiếu quy chuẩn chung.

3. Thách thức và vấn đề đáng quan tâm

a. Rủi ro an toàn Việc tự phát trong hành trình dẫn đến nhiều tai nạn đáng tiếc. Năm 2022, ít nhất 7 vụ lạc đường tại rừng Cúc Phương được ghi nhận, nguyên nhân chủ yếu do thiếu chuẩn bị kỹ thuật.

b. Ô nhiễm môi trường Mặc dù có ý thức cá nhân, nhiều khu vực như đèo Hải Vân (Đà Nẵng) vẫn xuất hiện tình trạng rác thải nhựa sau các đợt camping.

c. Xung đột văn hóa Một số hành vi như chụp ảnh thiếu tế nhị tại khu vực tâm linh hoặc làng bản địa đã gây phản ứng trái chiều.

4. Giải pháp đề xuất

• Xây dựng nền tảng hướng dẫn an toàn: Chính quyền địa phương cần hợp tác với các hội nhóm để phổ biến bản đồ kỹ thuật số có đánh dấu khu vực nguy hiểm.
• Khuyến khích trách nhiệm cộng đồng: Áp dụng mô hình "Leave No Trace" (Không để lại dấu vết) thông qua các chiến dịch truyền thông.
• Phát triển dịch vụ chuyên nghiệp hóa: Đào tạo hướng dẫn viên địa phương kết hợp kiến thức sinh thái và văn hóa.

Dân phượt đang đóng vai trò quan trọng trong việc định hình lại bức tranh du lịch Việt Nam. Tuy nhiên, để xu hướng này phát triển bền vững, cần sự chung tay từ cả cộng đồng, doanh nghiệp và nhà quản lý. Báo cáo này hy vọng sẽ là cơ sở tham khảo cho các nghiên cứu sâu hơn về hành vi du lịch trong tương lai.